TikTok-verbod in de VS alweer stapje dichterbij: wat is het probleem met die populaire app? En hoe zit het bij ons?  

Een beetje verdoken achter de goedgekeurde miljarden voor Oekraïne was de maatregel rond TikTok, die nu ook door de Senaat is goedgekeurd. Volgens de wet krijgt ByteDance, de Chinese eigenaar van TikTok, 270 dagen om een nieuwe, Amerikaanse eigenaar voor de Amerikaanse poot van het bedrijf te zoeken. Lukt dat niet, dan wordt TikTok verboden in de VS.

Eerdere versies van het wetsvoorstel waren nog strenger: de termijn voor ByteDance lag daar op zo'n 6 maanden. Het Witte Huis kan die 270 dagen bovendien ook nog met maximaal 90 dagen verlengen.

Zoals hierboven vermeld: eigenaar ByteDance is een Chinees bedrijf. Met TikTok heeft dat een enorm invloedrijke socialmedia-app in huis. Die telt intussen een kleine 2 miljard gebruikers wereldwijd en is beschikbaar in 40 talen. TikTok startte oorspronkelijk als app met korte playback- en dansvideo's, maar de inhoud van de miljarden video's gaat intussen veel breder: van lifestyle over journalistieke duiding tot politieke boodschappen.

Volgens de Amerikanen zou moederbedrijf ByteDance te sterke banden hebben met de Chinese Communistische Partij. Volgens Chinese wetgeving zijn Chinese bedrijven verplicht om samen te werken met de Chinese inlichtingendiensten als die dat vragen. 

Dat doet op 3 vlakken alarmbellen afgaan bij de Amerikaanse overheid. Zo zou China via de app een massa persoonlijke data van gebruikers kunnen verzamelen, bijvoorbeeld van journalisten, overheidsmedewerkers, volksvertegenwoordigers en zelfs ministers.

De app zou daarnaast ook gebruikt kunnen worden om smartphones te besmetten met kwaadaardige spionagesoftware of virussen. Of de Communistische Partij zou de app ook kunnen inzetten om, via gerichte aanbevelingen, de publieke opinie te beïnvloeden.

Voor alle duidelijkheid: harde bewijzen dat het bovenstaande ook echt gebeurt, zijn er voorlopig niet. In 2019 raakte wel bekend dat de app alle video's over de Tiananmenprotesten in 1989 systematisch blokkeerde. Dat beleid zou intussen wel zijn aangepast. En ByteDance heeft eerder ook al toegegeven dat medewerkers journalisten in de gaten hielden die berichtten over TikTok. Die medewerkers zijn ontslagen.

Feit is dat wie de app installeert wel erg veel toegang geeft tot andere applicaties en data van zijn telefoon. Maar anderzijds: met apps van het Amerikaanse Meta - Facebook, Instagram, Whatsapp - gebeurt vaak exact hetzelfde.

Begin vorig jaar besloten de Europese instellingen om TikTok te verwijderen van alle smartphones, tablets en zakelijke apparatuur. Ook voor vaste computers en laptops werd de webtoegang tot TikTok-video's geblokkeerd.

De Belgische Staatsveiligheid vroeg in 2020 al om TikTok niet op een werktelefoon te installeren, uit vrees voor economische spionage. Een dik jaar geleden volgde ook een formeel verbod voor TikTok op professionele telefoons en computers van de federale, Vlaamse, Waalse en Brusselse overheid. Ook veel lokale besturen hebben al vergelijkbare maatregelen genomen.

Een algemeen verbod op TikTok is in ons land vooralsnog niet aan de orde, zei premier Alexander De Croo (Open VLD) naar aanleiding van de maatregelen bij de overheid. "De modale burger is veel minder een doelwit voor de Chinese overheid dan ambtenaren die toegang hebben tot gevoelige informatie. Dit is absoluut geen oproep voor de brede bevolking om TikTok te verwijderen." De Croo is - net zoals veel Belgische politici - overigens zelf ook actief op TikTok.

TikTok heeft wekenlang intensief, maar tevergeefs gelobbyd om de Amerikaanse wet tegen te houden. In een post op X reageerde het Chinese bedrijf eerder al dat het "ongelukkig is dat het Huis van Afgevaardigden de dekmantel van belangrijke buitenlandse en humanitaire hulp gebruikt om nog maar eens een wet door te duwen die het recht op vrije meningsuiting van 170 miljoen Amerikanen vertrappelt, 7 miljoen bedrijven kapotmaakt en een platform sluit dat de Amerikaanse economie elk jaar 24 miljard dollar oplevert".

TikTok denkt eraan een rechtszaak aan te spannen, in een ultieme poging de wet te blokkeren. 

TikTok-CEO Shou Zi Chew getuigde vorig jaar nog voor het Amerikaanse parlement dat het bedrijf "nog nooit Amerikaanse gebruikersdata heeft gedeeld met de Chinese overheid".

Volgens hem is de vraag ook nog nooit gesteld en zou TikTok ook weigeren om dat te doen als de vraag alsnog zou komen. Zowel in de VS als in Europa heeft TikTok geprobeerd overheden te sussen met de verzekering dat de gebruikersdata in lokale (Amerikaanse en Europese) datacenters zouden worden verwerkt.

• Pas de toestemmingen aan: in de privacyinstellingen van je smartphone kan je de 'machtigingen' of toegang die een app heeft tot je smartphone en gegevens wijzigen. Je kunt bijvoorbeeld de toegang tot je exacte locatie, contactenlijst en agenda weigeren. Dat geldt overigens ook voor apps als Temu, Whatsapp en Facebook.
• Hoe lang en saai ook: lees de privacyvoorwaarden. Dan weet je al deels welke data apps allemaal verzamelen.
• Bij kinderen: gebruik de 'Family Pair'-functie, waarmee je kunt aanpassen wat je kind kan opzoeken, wie comments kan geven op video's van je kind, wie hen een bericht kan sturen, of het account privé of publiek is. Rapporteer video's met gevoelige inhoud en rapporteer ongepaste accounts.
• Log niet in met je andere accounts van je sociale media. Daarmee zet je zelf de deur open voor apps om te zien wat je doet op andere platformen. Gebruik voor nieuwe accounts een tijdelijk mailadres, zoals dat van Temp Mail.
• Ga voor een gezonde cyberhygiëne. Blijf op de hoogte van het laatste nieuws rond de apps die je vaak gebruikt op je smartphone. Zorg voor de laatste versie. En kijk of er nergens berichten verschijnen over datalekken of malware (schadelijke software, red.).