Open VLD-voorzitter Lachaert brengt straks opnieuw verslag uit bij de koning: kan de formatie nu echt beginnen?
Vandaag brengt koninklijk opdrachthouder Egbert Lachaert (Open VLD) opnieuw verslag uit bij koning Filip. Het lijkt erop dat hij de vorst zal kunnen vertellen dat er een doorbraak is en de formatie weldra kan beginnen. Met 7 of 8 partijen. Maar eerst moeten de partijen nog een aantal obstakels wegwerken en daarover wordt al de hele voormiddag onderhandeld.
Zeventien dagen geleden - op 18 augustus - stelde koning Filip Open VLD-voorzitter Egbert Lachaert aan als koninklijk onderhandelaar. Een dag eerder vroegen N-VA-voorzitter Bart De Wever en PS-voorzitter Paul Magnette aan de koning om van hun opdracht ontheven te worden.
De paars-gele coalitie waaraan zij werkten, met de grootste twee partijen N-VA en PS als centrale as, kwam maar niet van de grond. Open VLD weigerde namelijk toe te treden tot de zogenoemde "bubbel van vijf" die de N-VA, de PS, de SP.A, CD&V en het CDH naar eigen zeggen al hadden gevormd, omdat er te weinig garanties waren dat het akkoord tussen N-VA en PS genoeg liberale accenten zou krijgen.
De Vlaamse liberalen wilden er ook graag hun Franstalige collega's van de MR bij, de andere partijen zagen dat niet zitten. Liberalen en groenen weigerden tot slot mee te spelen in het "opbod", waarbij de PS en de N-VA hen "uit elkaar probeerde te spelen".
Na dat paarsgele fiasco kwam Lachaert dus zelf aan zet. Een tiental dagen na het begin van zijn opdracht werd duidelijk dat hij in de eerste plaats voor een regering met liberalen, socialisten, groenen en CD&V ging. Zonder de N-VA dus, én daarom ook zonder meerderheid aan Nederlandstalige kant. Hij liet dat ook met zoveel woorden weten aan N-VA-voorzitter Bart De Wever.
De drie politieke families leken vrij snel overtuigd van de nieuwe piste, maar CD&V bleef tegenspartelen. Een coalitie zonder meerderheid aan Nederlandstalige kant zagen de christendemocraten niet zitten. Bovendien leek het water tussen CD&V en de andere -meer progressieve- partijen over een aantal ethische dossiers te diep.
Maar de voorbije dagen bleek dat CD&V de onderhandelingen dan toch een kans wil geven. De partij beseft dat een coalitie met de N-VA er niet meer in zit en ze enkel nog de keuze heeft tussen mee onderhandelen met de paars-groene partijen of in de oppositie gaan. Bovendien klonk uit verschillende hoeken verzoenende taal over de ethische dossiers.
1 of 2 formateurs
En dus is de verwachting dat Lachaert de koning vandaag - bijna anderhalf jaar na de verkiezingen - kan vertellen dat er eindelijk een doorbraak is en 7 partijen (of 8 als het CDH aansluit) de onderhandelingen over een nieuwe federale regering willen opstarten. De eerste taak van de koning is dan iemand aan te duiden die die onderhandelingen gaat leiden: de formateur. Wellicht wordt gekozen voor een formateursduo.
Tot op heden lijken de namen nog niet helemaal afgeklopt. De partijen zitten daar vandaag in de voormiddag nog over samen vooraleer Lachaert naar de koning gaat. Het is een delicate beslissing, want wie formateur is, wordt later normaal gezien ook de premier. Door nu een duo naar voren te schuiven, kunnen de partijen die beslissing nog even uitstellen. Ook mogelijk: Lachaert blijft zelf nog even aan het hoofd van de onderhandelingstafel zitten.
Maar de formateurskwestie is lang niet het enige discussiepunt. Ook over ethische dossiers als abortus, de kernuitstap en een aantal sociaal-economische hervormingen was er tot gisteravond nog te veel discussie om al van een doorbraak te spreken. Al de hele voormiddag zitten de partijen samen om die obstakels weg te werken. Het besef is er dat het nu moet gebeuren. Als ze er vandaag niet uitraken, dreigt de regeringsvorming opnieuw stil te vallen.
Van paars-geel naar paars-groen naar paars-geel naar paars-groen
Het is niet de eerste keer na de verkiezingen dat de paars-groene piste wordt bewandeld. Al heeft CD&V het liever over een "tripartite met de groenen erbij". Vlak na de verkiezingen werd eerst een poging gedaan om een paars-gele coalitie op de been te brengen. Informateurs Johan Vande Lanotte (SP.A) en Didier Reynders (MR) en later preformateurs Geert Bourgeois (N-VA) en Rudy Demotte (PS) zochten een opening in die richting.
Omdat de tijd daar niet rijp voor was, gooide informateur Paul Magnette (PS) het tijdens zijn opdracht over een andere boeg en ging hij voluit voor paars-groen, eventueel aangevuld met CD&V en/of CDH. Maar ook die piste liep dood. Opeenvolgende koninklijke opdrachthouders probeerden daarna om de grootste twee partijen alsnog bij elkaar te krijgen - even leek de coronacrisis een noodregering te baren - maar het was pas na maanden crisis en een volmachtenregering waar iedereen behalve de MR vanaf wou, dat de PS en de N-VA eindelijk samen een tekst ineen boksten.
Even leek de paars-gele coalitie in de steigers te staan, maar uiteindelijk strandde ook die poging. Vandaag slaat de slinger opnieuw de paars-groene kant uit.
Het spel der meerderheden, bekijk de analyse van Pieterjan De Smedt in "Terzake" (3/9/2020):
Bekijk het verslag uit "Het Journaal" (3/9/2020):
